Outliners zijn schrijfprogramma’s die je tekst presenteren in een hiërarchische boomstructuur. In plaats van een lange tekst wordt met inspringen of lettergrootte het verschil tussen hoofdstuk, paragraaf en tekst zichtbaar. Soms bestaat het scherm uit twee delen: de boomstructuur in een kolom en een hoofdscherm om je tekst in te bewerken. Naast het structureren van tekst laten outliners je op meer manieren snel schrijven. Echt een must have voor iedereen die regelmatig schrijft. Lees ook:
Eerder op Lifehacking
Eerder kon je op Lifehacking al lezen over wat outliners zijn en enkele voorbeelden van veel gebruikte outliners zien. Lees ook de comments onder het artikel voor extra suggesties. De voorbeelden hieronder komen uit OmniOutliner maar de beschreven functies zijn niet exclusief voor OmniOutliner.
Structuur centraal
Wie Outliners gebruikt die zal meteen opvallen dat structuur centraal staat. Je kunt OmniOutliner (Mac, iOS) of MsWord in de overzichtsweergave zetten en meteen wordt duidelijk wat de niveaus in je tekst zijn. Dat is handig als je een tekst aan het opbouwen bent of nog wil schuiven met onderdelen van de tekst. Je kunt bijvoorbeeld binnen een hoofdstuk alle paragrafen zien maar niet de tekst eronder om te zien of je indeling op paragraafniveau klopt of om te zien waar je een nieuwe paragraaf toe kunt voegen.
Voor teksten die langer zijn en waarbij je een heldere structuur nodig hebt (essay, handleiding, artikel) is de focus op structuur en blokken tekst handig.
Verticaal mindmappen
Eerder kon je lezen hoe je met editors kunt mindmappen in de zin dat je tekst kon maken en die later makkelijk kon verslepen naar de juiste plek. Met name degenen die mindmaps niet plezierig vinden, kunnen veel nut hebben van outliners om toch vrij in te kunnen voeren en later te structureren. Uiteraard heb je niet de vrijheid van een leeg canvas, zoals je dat bij mindmappen hebt maar tekst verslepen kan makkelijk.
Blokken tekst sleep je makkelijk van de ene plek in de tekst naar een andere. Een alinea is een apart blok dat je zo versleept maar je kunt ook een lange paragraaf inklappen en zo verslepen als één blok. Je kunt dus makkelijk eerst een heleboel tekst of ideeën intypen en die later naar de juiste plek verslepen. De ordening maak je met inspringen (=tab) of juist een niveau terugspringen (=shift tab).
Een bijzondere vermelding in dit verband verdient Scrivener. Een veel geroemd programma dat je op indexkaartjes inhoud laat typen, die je later kunt ordenen en daarna in een outliner-weergave verder kunt verwerken.
Je kunt uiteraard ook een mindmap maken en die importeren in een outline-programma. Door te exporteren naar opml of tekst zonder opmaak lukt importeren in veel programma’s.
Ik merk dat ik steeds minder vaak mindmaps gebruik om ideeën te ordenen en steeds vaker OmniOutliner of Tree. Tree heeft als extra handigheid dat je de tekst horizontaal en verticaal kunt weergeven.
Snel navigeren
Outliners laten je delen van de tekst dicht- en openklappen. Zo kun je snel naar een deel van je tekst toe. Hieronder zie je alle hoofdstukken dichtgeklapt en de paragrafen geopend naast elkaar.
Even schrijven of snel iets toevoegen
Juist omdat je snel naar een onderdeel in de tekst kunt of dat onderdeel alleen in je tekstscherm ziet, kun je makkelijk wat tekst toevoegen. In plaats van door een lang tekstbestand te werken om de juiste passage te vinden, klik je uit de boomstructuur de plek open waar je aan wil werken. Daarna zie je in je tekstbewerkingsscherm ook alleen dat blok, zodat de verleiding om aan andere onderdelen wat toe te voegen beperkt is.
Hieronder zie je hoe je in een bepaald hoofdstuk een paragraaf opent en alleen die paragraaf in je bewerkingsscherm ziet. Je bent dus snel op de juiste plek in de tekst om daar tekst te maken of tekst die je al had gemaakt in te voegen.
Niet iedereen is zo maar in een schrijfmodus maar persoonlijk vind ik het erg prettig om ook als ik maar beperkt de tijd heb een tekst verder af te maken en dan snel naar een onderdeel ervan te kunnen om alleen daar aan te werken.
Extra kolom
Niet elke outliner kent deze functie maar veel outliners laten je kolommen toevoegen, zodat je naast de tekst ook opmerkingen kunt toevoegen of voor een programma voor een dag de tijden. Dat zou prima met een spreadheet kunnen maar de outliners geven je wat meer tekstfuncties.
Aantekeningen maken
Juist omdat je met sneltoetsen snel structuur kunt aanbrengen in teksten zijn outliners ook erg geschikt om aantekeningen te maken van vergaderingen, workshops, colleges. Met tab en shift tab zorg je dat je op het juiste niveau tekst toevoegt en met de boomstructuur kun je snel vooruit en terug als je aan een bepaald onderwerp wat wil toevoegen.
Eerst schrijven, dan opmaken
De meeste outliners zijn als tekstverwerker vrij basic. Dat is een pluspunt, aangezien het opmaken van tekst en aandacht besteden aan lay out erg kan afleiden. Het is doorgaans voor het schrijven sneller als je net genoeg opmaak toevoegt om de structuur in tact te houden maar niet uit je schrijf-modus in een vormgeefmodus komt. Wie dat eens wil proberen, die kan starten met de online editor Oak Outliner.
Zeker voor eerste versies is het vaak productiever om vooral te schrijven en later te gaan vormgeven. De eerste versie kun je maar vast hebben:
You cannot edit an empty page.
Exporteren
Als je klaar bent met tekst maken en je bent toe aan vormgeving, dan kun je je tekst exporteren. OmniOutliner kent een aantal exportfuncties met de mogelijkheid die uit te breiden in de pro-versie. Ook andere outliners laten je op veel manieren tekst verder gebruiken in andere programma’s.
Kortom
Werken met een outliner bied je veel voordelen om tekst snel te structureren, makkelijk te navigeren, in te zoomen op een onderdeel van de tekst en tekst toe te voegen. Kortom, voor elke schrijver een must have.
Meer lezen over makkelijker schrijven? In De kleine Lifehacking voor Dummies is een hoofdstuk opgenomen over sneller en makkelijker schrijven.
Wat gebruik jij om makkelijk te schrijven?
