Mensen beïnvloeden elkaar, dat weten we allemaal. Maar dat we daardoor ook elkaars geheugen, en met name de herinnering, kunnen kleuren is echter minder bekend. Zo worden getuigenverklaringen onbetrouwbaarder wanneer de getuigen na het voorval, maar vóór de ondervraging daarover uitgebreid met elkaar hebben kunnen praten. Wanneer ze vervolgens worden geïnterviewd, kunnen ze bij hoog en bij laag volhouden dat ze iets echt zelf zo hebben gezien.
Sommige mensen beweren de video van het ongeluk van prinses Diana meerdere keren te hebben gezien. Er bestaat helemaal niet zo’n video, maar sommige mensen zijn overtuigd van het tegendeel. Dat zijn dan valse herinneringen, die moeilijk kunnen worden verwijderd uit je geheugen Zo zijn veel optische spelletjes gebaseerd op zaken die er niet zijn of bewegingen die niet bestaan. Het blijkt zelfs heel moeilijk om beweging die je waarneemt, maar die er niet is, niet te zien (hoe vaak je ook naar het plaatje kijkt, het zijn toch echt rechte lijnen).
Maar ons brein doet nog meer fascinerende dingen. Zo zijn onze hersenen gewend van alle input een logisch en consistent verhaal te maken. Als niet alle gegevens worden ontvangen, vult het brein gewoon aan, omdat het dat nu eenmaal graag doet. Ook om niet al te gek te worden van alle input die iedere dag moet worden verwerkt bij al die opgeslagen herinneringen. Soms zijn die aanvullingen gebaseerd op ervaring, vooroordelen of verwachtingen. Soms is het gewoon gokwerk van het brein. Trouwens maar goed ook: als je echt alle informatie op zou moeten nemen, kwam er nooit iets van je leven of besluiten terecht.
Zo zie je dat de huidige situatie wordt waargenomen met alle persoonlijke herinneringen van die persoon: in hoge mate gekleurd dus.
Daarom, als je ook maar even twijfelt aan een ‘ik heb het echt gezien hoor’, het ‘wetenschappelijk bewezen’ of ‘zij zei het’: in geval van twijfel doorvragen of zelf checken.
Leuke voorbeelden van deze valse herinneringen of echte waarnemingsfouten uit de praktijk zijn welkom.
Maaike
Pasgeleden bij ‘aircrash investigation’: een bemanningslid van een schip was er zo van overtuigd dat het vliegtuig wat dichterbij kwam vijandig was, dat hij (zijn hersens) de ontvangen gegevens verdraaide: in plaats van te stijgen zag hij in de gegevens dat het vliegtuig daalde (later konden ze mbv die opgeslagen data zien dat het vliegtuig wel degelijk aan het stijgen was…). Helaas een cruciale hersenfout: het vliegtuig werd neergehaald, later bleek het een burgervoertuig te zijn…
Hans Berends
Mooi, die tegelwand van Escher voor een haags koffiehuis.
Frans Coenders
Hoe je als kijker naar een film voor de gek kan worden gehouden door 3 maal meegesleept te worden door een overtuigend verhaal van “dezelfde” gebeurtenis komt mooi naar voren in de film “Rashomon” van Kurosawa
De meeste mensen zullen dit ook wel herkennen vanuit hun eigen herinneringen. Mensen zijn plaatjes en verhalen-dieren. Zo houden wij het leven dat wij hebben geleefd bij elkaar en beelden wij ons ook een toekomst in.
Patrick Tingen
Een ander voorbeeld is het knipperen met je ogen. Omdat tijdens het knipperen met je ogen je een korte tijd niets ziet – je ogen zijn immers dicht – haalt je brein een trucje met je uit door die “pauzes” op te vullen met een beeld wat wordt bedacht op basis van de laatste informatie. Zo zijn er wel experimenten geweest door precies in een knipper met je ogen iets aan een beeld te veranderen. Verreweg de meeste mensen valt dat niet op.
Als je dit soort dingen leuk vindt, lees dan eens het boek ‘Ben ik dat?’ van Mark Mieras
Robert
Zo zijn onze hersenen gewend van alle input een logisch en consistent verhaal te maken.
Het mooiste voorbeeld is de EVOLUTIE”THEORIE”…
Zomaar een voorbeeld van echte waarnemingsfouten!
Comments are closed.